Suriye’deki ateşkes anlaşmasının onaylanması ve siyasi çözümün sağlanmasını hedefleyen Astana görüşmeleri, bugün yerel saatle 13.00’te başladı.
Tesnim Haber Ajansı – Astana görüşmelerinde, Suriye hükümeti ve silahlı muhalifler ilk kez aynı masada oturuyor. Daha önce Mart 2016’ta hükumet ve muhalifler arasında görüşme yapılmıştı ancak Suriye barış görüşmelerinde taraflar yüz yüze değil, aracılar üzerinden yapılan mekik diplomasisi yöntemiyle iletişim kurmuştu. Görüşmelerin yüz yüze devam edip etmeyeceğiyse kesin değil. Zira Reuters’e konuşan muhalif bir kaynak, hükümet yetkilileri ile doğrudan görüşmek gibi bir planlarının olmadığını söyledi.
Bugünkü görüşmelerde Rusya ve Türkiye’nin girişimiyle Suriye’de Aralık 2016’da sağlanan ateşkesin nasıl güçlendirilebileceği üzerinde durulacak.
Görüşmelerde; Suriye hükümet ve muhalefet temsilcileri, ateşkes garantörleri olan Rusya, Türkiye ve İran, BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan De Mistura yer alıyor. Görüşmelere ABD Astana Büyükelçisi George Krol da gözlemci olarak katılacak. Rus heyetine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye özel temsilcisi Aleksandr Lavrentyev, Türkiye heyetine Dışişleri Bakan Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal, İran heyetine de İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari başkanlık yapacak.
Görüşmelerde askeri yetkililer de yer alıyor. Rusya’yı Rus Genelkurmay Başkanlığı Operasyon Dairesi Başkan Yardımcısı Stanislab Gadjimuratov temsil ediyor. Basına kapalı yapılacak görüşmeleri 24 ülkeden gelen 500’ten fazla gazeteci takip ediyor.
Her ne kadar bu görüşme Suriyeliler arasındaki ikili ilk siyasi görüşme olsa da ancak katılımcı ülkelerin açıklamaları dikkate alındığında, görüşmelerde siyasi amaç taşınmayacağı ve daha çok ateşkesin devamı ve iki görüşmeler için zemin hazırlanacağı söylenebilir.
Bu konu belki ilk defa Rusya tarafından gündeme getirildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov 17 Ocak’ta Jean Marc Ayrault ile yaptığı görüşmede şu açıklamalarda bulunmuştu: Astana’da Suriye hükumeti ile muhalifler arasında yapılması planlanan görüşme, Cenevre’deki Suriye görüşmelerinin alternatifi değildir.
Aslında Cenevre’deki görüşmeler siyasi hedef taşıyacaktır ve Astana görüşmelerinde Cenevre’deki görüşmelerin ilerleyebilmesi amacıyla Suriye’nin çeşitli şehirlerinde ateşkesin uygulanmasına çalışılacaktır.
Beşar Esad geçtiğimiz günlerde konuyla ilgili Japon TBS haber ajansına verdiği röportajda; Astana görüşmelerinde önceliğin halkın refahı için ateşkes yapılması olacaktır ve böylece insani yardımlar Suriye’nin çeşitli bölgelerinde bulunan halk ulaşacaktır, açıklamasında bulundu.
Yine Astana görüşmelerinde BM heyetinin başkanlığını üstlenmiş olan BM temsilcisi Stefan De Mistura da, müzakerelerin 8 Şubat’ta yapılması planlanan Cenevre görüşmelerine zemin hazırlaması için siyasi çözüme dönüşmesi arzusunda olduğunu belirtti.
İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari Kırgızistan’da yapılan Astana görüşmelerine gittiği sırada yaptığı açıklamada bu görüşmenin İran, Türkiye ve Rusya’nın gözetiminde yapılacağını belirterek şu açıklamalarda bulundu: Bu görüşmelerdeki hedef Suriye’de ateşkesi sağlamak ve Suriye hükumeti ile muhalifler arasında ikili görüşmelerin ilk adımının atılmasıdır öyle ki ateşkes sağlanmış ve krizin, terörizm ve ifratçılıkla etkin bir mücadele ile siyasi yolla çözülmesine yoğunlaşılmıştır.
Ensari daha sonra İran tarafından sunulan 4 maddelik plana işaretle şu ifadeleri kullandı: Bu plan toprak bütünlüğünün ve Suriye’de milli hâkimiyet korunması ve tüm konularda halka danışılmasını içermektedir ve biz Astana görüşmelerinde bu planın uygulanması için çalışacağız.
Rus medyası da yine görüşmelerdeki hedefin odağında ateşkesin sağlanması ve devamı olduğunu belirtti.
Tüm bunlara dayanarak şu çıkarımda bulunmak mümkündür; Kırgızistan’daki Astana’da bugün ve yarın yapılacak görüşmelerde siyasi olarak bir kazanım olmayacaktır ve daha çok sorunların, meydandaki çıkmazların çözümü ve ateşkesin devamı için çalışılacaktır ve büyük ihtimalle yayımlanan bildirge de bu doğrultuda Cenevre’deki görüşmelerin siyasi boyutunun devamına ve BM’nin gözetiminde ve Suriye krizinde etkin olan Amerika ve diğer ülkelerin katılımına vurgu yapılmıştır.
Geçtiğimiz günlerde, bugün yarın yapılacak görüşmelerin zeminini hazırlamak amacıyla İran, Rus ve Türk temsilciler arasındaki üçlü zirve tarafından iki oturum ve yine görüşmeye katılan heyetler arasında birçok ikili görüşmeler yapıldı. Şunu söyleyebiliriz ki Suriye krizinin çözümü için en büyük adım gelecek aylar için ateşkes yapılması ve Cenevre’de önümüzdeki ay yapılacak olan siyasi görüşmelere daha çok ülkenin katılacak olması olacaktır.